ازدواج موقت

نظرات سه تن از نخبگان روانشناسی در مورد "ازدواج موقت"

- دکتر علی اصغر احمدی: مدیر مؤسسه روان‌شناسی دانشگاه تهران
ازدواج موقت یکی از مترقی‌ترین قواعد شرعی اسلام است که در زمینه ارتباط میان زن و مرد طراحی شده است. دکتر احمدی گرایش به ازدواج موقت را بر اساس یک چرخه، این‌گونه توضیح می‌دهد: فردگرایی افراد، دور شدن آنها از جمع و گسسته‌شدن تدریجی ارتباطات جمع‌گرایانه، موجب شده ازدواج دائم برای عده‌ای امکان‌پذیر نباشد. وقتی میزان آماری ازدواج دائمی پایین است، ‌اگر قاعده‌ای به نام ازدواج موقت هم نباشد، افراد ناگزیر به روابط نامشروع روی می‌آورند.

{mosimage}

چنین ارتکاب به گناهی وقتی خطرناک می‌شود که پس از آن، ارتکاب به سایر گناه‌ها هم به‌راحتی انجام گیرد. ترک بسیاری از واجبات، در همین مرحله انجام می‌شود. پس وجود ازدواج موقت به عنوان یک روش شرعی و قانون لازم است.
احمدی معتقد است ازدواج موقت به یک شکل نیست و در حقیقت از نظر اسمی «موقت» است چون دارای زمان مشخص و شروط گوناگون است.
او با اشاره به مسئله زمان‌ ازدواج، از ازدواج یک ساعته تا ۹۹ ساله می‌گوید و تاکید می‌کند که افراد می‌توانند در این‌گونه ازدواج‌ها، نحوه ارتباط، ‌زمان و میزان آن و البته مبلغی که به عنوان مهریه به زن تعلق می‌گیرد را مشخص کنند.
از نظر احمدی این ازدواج، نوعی ازدواج انعطاف‌پذیر است که افراد می‌توانند خود را با آن تطبیق دهند. آن دسته افرادی که نیاز به ازدواج دارند، با این روش می‌توانند علاوه بر رفع نیاز، از مشکلات و گناهان ارتباطات غیرسالم هم رهایی یابند. در واقع ازدواج موقت باعث می‌شود آن چیزی که در نهان جامعه وجود دارد و به دلیل عدم رعایت شئونات شرعی به زنا بدل می‌شود، جنبه شرعی به خود گیرد و راه گناه را ببندد. به نظر دکتر احمدی، موضوع ثبت ازدواج در شناسنامه یا سند - چه در ازدواج دائم و چه در ازدواج موقت - یک امر مدنی است، نه شرعی و به همین دلیل، خواندن صیغه محرمیت میان افراد، بسیار مهم‌تر از ثبت آن است.
احمدی با پاسخ به این سؤال که آیا حاضر است فرزندانش ازدواج موقت کنند نشان می‌دهد که فقط در حرف با ازدواج موقت موافق نیست بلکه این جریان برایش خیلی جدی است؛ اگر من به عنوان پدر مطلع باشم که فرزندم رابطه‌ای خارج از محدوده شرع دارد، حاضرم با رضایت کامل، شرایط انجام ازدواج موقت را برای فرزندم فراهم کنم تا حداقل آن رابطه مشروع باشد.
مدیر مؤسسه روان‌شناسی دانشگاه تهران با این جمله پاسخ ما را می‌دهد. او البته ذکر می‌کند که ازدواج موقت برای دخترها مکروه است بلکه این ازدواج برای افرادی سفارش شده که به هر دلیل از شرایط انجام ازدواج دائم محرومند.
۲- حامد سلیمانیان: مدیر فرهنگسرای خانواده
مگر ما می‌توانیم جلوی شرع اسلام بایستیم؟ ما شیعه‌ایم و موافق تمام قواعد و دستورات دین.» حامد سلیمانیان هر چند با این تصمیم‌گیری، حتی از طرف خانواده و اطرافیانش تحت فشار قرار گرفته ‌اما برای نظر خود دلایل خاصی دارد. «ما نمی‌توانیم اصل ماجرای ازدواج موقت را زیر سؤال ببریم ولی آنچه که مطرح است این است که آیا ازدواج موقت در جامعه فعلی ما فرآیند مثبتی است یا نه؟.
سلیمانیان معتقد است جامعه در مقابل این ماجرا گارد گرفته و این از دو جهت قابل بررسی است؛ اول اینکه چرا جامعه نسبت به ازدواج موقت دید منفی دارد و دیگر اینکه چطور می‌شود این دید منفی را از بین برد. دید منفی جامعه قطعا به خاطر شنیدن، دیدن، خواندن یا تجربه کردن مواردی از تعدد زوجین از جانب افرادی بوده که نباید ازدواج موقت می‌کرده‌اند یا نتوانسته‌اند بعد از ارتکاب چنین کاری، وضعیت زندگی خود را به صورت متعادل تحت کنترل داشته باشند.
اما پاک شدن این موضع منفی فقط به آگاهی نیازمند است چون یک وجه ترس، نادانی است و اکثر مردم به خاطر عدم اطلاع، از ازدواج موقت می‌ترسند. مردم نمی‌دانند ازدواج موقت چیست، برای چه افرادی توصیه می‌شود و اصلا چه چهارچوبی دارد.
۳- دکتر باهر: استاد رشته رفتارشناسی دانشگاه شهید بهشتی
ازدواج موقت موضوعی است که در صورت فراهم بودن شرایط، واجب است و در غیر این صورت حرام، درست مثل روزه که برای عده‌ای ممنوع است.
او عقیده دارد متعه، صیغه و نکاح منقطع جزء امور خاص هستند. در امور عام، قانون باید راهکار را مشخص کند اما در امور خاص، دستور خدا و نظر مراجع تقلید مهم است. مهم این است که ازدواج موقت براساس سنت، قرآن، اجماع و عقل، حرام اعلام نشده است.
استاد رفتارشناسی دانشگاه شهید بهشتی، درباره تفاوت ازدواج موقت ما با ازدواج‌های دوستانه‌ای که در غرب رایج است، به حلقه مفقوده خدا محوری میان غربیان اشاره می‌کند.
باهر می‌گوید: در مسائل دینی ما، محور انجام امور، خداوند است، مثل نیتی که برای خواندن نماز یا گرفتن روزه می‌کنیم. جالب اینکه غربی‌ها بارها اعلام کرده‌اند که هیچ ساز و کاری در دنیا نتوانسته مسئله جنسی را هدایت کند و تنها فقه شیعه است که با اتخاذ مکانیزم عقد موقت توانسته این موضوع را هدایت و جهت‌دهی کند. البته خیلی‌ها هم عادت کرده‌اند که به دین به صورت گزینشی نگاه کنند. نمی‌توان به آنهایی که می‌خواهند فقط یک تکه از دین را به نفع خود مهم جلوه دهند، اجازه سوءاستفاده داد؛ یعنی اگر کسی بخواهد در اصول اسلام فقط از صیغه بهره‌مند شود، آن شخص باید محدود شود.
یکی از تحلیل‌های مهمی که درباره ازدواج موقت وجود دارد، توسط شهید مطهری بیان شده است. معلم شهید معتقد است بین زمانی که بلوغ صورت می‌گیرد تا هنگام ازدواج دختران و پسران، فاصله‌ای طولانی وجود دارد که باعث بروز مشکلاتی خواهد شد. به همین دلیل ایشان موضوع نامزدی اسلامی را مطرح می‌کنند که همان ازدواج موقت است.